Thơ đề trước cổng, trước cửa (17 – 25)

Надписи на дверях и воротах 

Thơ đề trước cổng, trước cửa 

17

Входи, прохожий, отворяй ворота.

Я не спрошу, откуда, чей ты, кто ты.

17

Người qua đường hãy bước vào và khép cửa này 

Tôi không hỏi người là ai, từ đâu và của ai. 

18

Не стой, не жди, прохожий, у дверей.

Ты заходи иль прочь ступай скорей. 

18

Xin đừng đứng, đừng chờ ai bên cửa 

Hãy ghé vào hoặc là đi khỏi cửa. 

19

Здесь облегченье ты найдешь

Печалям и недугам,

Ты добрым гостем в дом войдешь –

Уйдешь хорошим другом.

19

Ở đây ngươi tìm ra 

Sự nhẹ nhàng khỏi đau khổ, xót xa 

Khi bước vào là người khách tốt 

Ngươi sẽ là người bạn tốt khi ra. 

20

Стучите ночью и средь бела дня:

Стук гостя – это песня для меня.

20

Cứ gõ cả đêm, cả lúc sáng trời 

Tiếng gõ của khách là bài hát của tôi. 

21

Вошедший в дом, повремени

С уходом, ради бога.

Еще поешь и отдохни,

Ведь впереди дорога.

21

Người đã bước vào nhà 

Đến giờ hãy nhớ ra. 

Ăn uống và ngơi nghỉ 

Phía trước còn đường xa. 

22

Ни в ранний час, ни в поздний час

В дверь не стучать, друзья:

И сердце отперто для вас,

И дверь моя.

22

Không vào giờ đầu, cũng không giờ cuối

Đừng gõ cửa, hỡi bè bạn của tôi

Trái tim tôi luôn mở ra cho người

Và cánh cửa nhà tôi thì cũng vậy. 

23

Хоть дом мой в стороне,

Но все же сделай крюк

И загляни ко мне,

Мой незнакомый друг.

23

Dù nhà tôi nằm ở phía bên đồi 

Nhưng mà bạn hãy đi vòng một chút 

Và bạn hãy nhớ ngó nhìn vào tôi 

Hỡi người bạn mà tôi chưa quen biết. 

24

Вас в этом доме, люди гор,

Ничто не огорчит,

Здоровы все, а тех, кто хвор,

Приход ваш исцелит.

24

Trong nhà này, hỡi người con núi rừng

Sẽ không có ai làm bạn phải buồn

Tất cả khỏe mạnh, còn ai bệnh tật

Việc đến đây của bạn sẽ chữa lành. 

25

И ночью к нам входи, и днем.

А не придешь, так мы поймем:

Боишься, что к тебе потом

И мы когда-нибудь придем.

25

Hãy ghé nhà tôi ngày cũng như đêm 

Nhưng anh không đến thì tôi hiểu rằng 

Anh cứ sợ là rồi tôi sau đó 

Có một ngày cũng sẽ đến nhà anh. 

Thơ khắc trên bia mộ (1 – 16)

Надписи на могильных камнях

Thơ khắc trên bia mộ 

1

Он мудрецом не слыл,

И храбрецом не слыл,

Но поклонись ему:

Он человеком был.

1

Ông không từng nổi tiếng là nhà thông thái 

Người dũng cảm ông cũng chẳng phải đâu

Nhưng hãy cúi chào ông ấy 

Ông từng là một con người.

2

Как хочешь, поступай, живой,

Что хочешь, говори,

Но на могильный камень мой

Нет-нет да посмотри.

2

Người đang sống muốn làm gì mặc kệ 

Muốn nói gì xin cứ việc nói ra 

Nhưng mà trên bia mộ của ta 

Xin hãy nhìn thôi nhé. 

3

Лежащий здесь недолгий прожил век,

Неведомо, где жил он, что он знал.

Известно только: был он человек,

Родился – плакал, умирал – стонал.

3

Người nằm đây đã sống hết cuộc đời 

Ông biết gì, sống ở đâu không ai rõ. 

Chỉ rõ một điều: ông là con người 

Khóc khi sinh ra, khi chết thì nức nở. 

4

С неправдою при жизни в спор

Вступал джигит.

Неправда ходит до сих пор,

А он лежит.

4

Người kỵ sĩ trong suốt cả cuộc đời 

Đã đấu tranh với điều sai sự thật. 

Điều sai trái vẫn giờ sống giữa đời 

Còn kỵ sĩ đã nằm yên dưới đất. 

5

Эй, трус, не радуйся, что пал,

Что спит в земле герой.

Свою винтовку и кинжал

Он не забрал с собой.

5

Người anh hùng đã hy sinh 

Thằng nhát gan đừng mừng vội.  

Vì súng và dao của mình 

Người anh hùng còn để lại. 

6

Не собрал ни казны, ни скота, ничего

Бедный горец, лежащий под этим холмом.

Где-то песни поют – это песни его,

Где-то песни поют – это песни о нем.

6

Một người nghèo nằm dưới ngọn đồi này 

Ông đã không làm ra bạc tiền nhiều như vậy.  

Nhưng bài hát của ông còn hát ở đâu đây 

Và đâu đây còn hát về ông ấy. 

7

Он ждал: придет весна

И снег растает.

Пришла, прошла она,

А он не знает.

7

Người đợi mùa xuân tới 

Và tuyết đã tan ra. 

Mùa xuân tới, rồi xuân qua 

Nhưng người không còn biết đợi. 

8

Здесь спит храбрец джигит,

А храбрость жить осталась.

Трус тоже где-то спит,

А трусость жить осталась.

8

Nơi đây yên nghỉ một anh hùng 

Nhưng lòng dũng cảm vẫn còn đang sống. 

Nơi đây chôn một kẻ nhát gan 

Sự hèn nhát cũng vẫn còn đang sống.  

9

Скитальцу не хватило сил…

Он спит в чужом краю.

Он родину свою любил,

Как любишь ты свою!

9

Kẻ lãng du không còn đủ sức… 

Đã chết ở xứ người. 

Kẻ lãng du đã từng yêu tổ quốc 

Cũng như bạn đấy thôi. 

10

Живой, пусть все черно в твоей судьбе,

Утешься, брат, мне хуже, чем тебе!

10 

Người đang sống dù số phận có đau buồn 

Hãy nhớ rằng ta nằm đây còn tồi tệ hơn! 

11

Горы, по вас тосковал он,

Реки, вас воспевал он.

11

Núi đồi ơi ông ấy đã buồn nhớ người 

Ông ấy đã từng ca ngợi người, sông ơi. 

12

Дороги строим мы, но вот беда:

Дороги все приводят нас сюда.

12

Ta đắp đường nhưng có một điều này: 

Mọi con đường đều dẫn ta đến đây. 

13

На поле боя пал

Двадцатилетний воин.

Глаза ему клевал

Столетний ворон.

13

Người lính chết trên chiến trường 

Người lính hai mươi tuổi. 

Con quạ mổ vào mắt anh 

Con quạ một trăm tuổi. 

14

Он к ней, она к нему,

Влюбленные, стремились.

Лишь здесь, сойдя во тьму,

Они соединились.

14

Cô yêu anh, anh yêu cô 

Hai người khát khao hoà nhập. 

Chỉ nơi này vào cõi hư vô 

Họ hoà với nhau làm một. 

15

Здесь отдыхает от земных забот

Восьмидесятилетний странник странный,

Он не оставил своего прозванья,

Кто знает, как его зовется род?

А что ж оставил странник? Восемьсот

При жизни не исполненных желаний.

15

Nơi đây yên giấc nghìn thu 

Một người lãng du tám mươi tuổi 

Ông ta tục danh của mình không để lại… 

Có ai biêt ông tên gọi là gì? 

Thế người lãng du này có để lại điều chi? 

Tám trăm điều ước mong đã không thành hiện thực. 

16

Спит здесь тот, чья жизнь была похожа

На сверкавший в темноте кинжал,

Но кинжал блестевший в ножны вложен,

Чтобы в первый раз спокойно спал.

На пандур, чью песню все любили,

Был похож он, добрый человек,

Но теперь пандур в футляр закрыли

И сюда упрятали навек.

16

Kẻ nằm đây đã sống một cuộc đời 

Như con dao găm trong đêm ngời sáng tỏ 

Nhưng bây giờ dao đã nằm trong vỏ 

Để lần đầu dao được ngủ cho yên. 

Cuộc đời ông ta từng giống cây đàn 

Hát những bài hay, ông là người tốt 

Nhưng bây giờ cây đàn nằm trong hộp 

Được giấu kín vào đây đến muôn đời. 

THƠ KHẮC, THƠ ĐỀ - 103

THƠ KHẮC, THƠ ĐỀ - 103 BÀI

*Thơ khắc trên bia mộ (1 – 16)

*Thơ đề trước cổng, trước cửa (17 – 25)

*Thơ khắc trên đồng hồ (26 – 32)

*Thơ khắc trên dao găm (33 – 43)

*Thơ khắc trên sừng rượu (44 – 52)

*Thơ khắc trên bếp lửa, lò sưởi (53 – 60)

*Thơ khắc trên bình gốm Balkhar (61 – 64)

*Thơ khắc trên những cây đàn (65 – 71)

*Thơ đề trên nôi (72 – 76)

*Thơ đề trên vách đá (77 – 80)

*Thơ ghi trên những lá cờ (81 – 85)

*Thơ đề trên những cuốn sách (86 – 94)

*Thơ khắc trên cột mốc đường (95 – 100)

*Thơ đề trên áo buốc-ca (101 – 103)

THƠ BỐN CÂU - 161-166

161

Ведя войска, Тимур и Чингисхан

Топтали земли покоренных стран.

Сегодня Чингисханы и Тимуры

Свои же земли разоряют хмуро.

161

Thành Cát Tư Hãn, Timur từng đưa quân

Giày xéo đất đai những nơi chinh phục. 

Còn ngày hôm nay cũng chính các ông

Làm cho đất đai của mình khánh kiệt.

____________

*Thành Cát Tư Hãn (1155 – 1227) – người sáng lập Đế quốc Mông Cổ; Timur hay Thiếp Mộc Nhĩ (1336 – 1405) – nhà vua, tướng quân, người sáng lập triều đại Thiếp Mộc Nhĩ ở Ba Tư và Trung Á. 

162

Вы, горцы, на горах среди камней селились,

В ущельях каменистых вы теснились.

Над вами небо звездами блистало

Одно и то же. Но разве это мало?

162

Người núi rừng định cư trên núi đá

Trong hẻm sâu cũng chẳng phải ít đâu.

Bầu trời sao vẫn tỏa sáng trên đầu

Như mọi nơi. Chẳng lẽ là chưa đủ?

163

Соседей более ворчливых в мире нет,

Все ссоримся мы — я и Магомед.

Таких соседей добрых в мире нет,

Живем в согласье — я и Магомед.

163

Không có hàng xóm xấu hơn trên đời

Luôn cãi nhau – tôi và Mahômét.

Không có hàng xóm tốt hơn trên đời

Sống hòa thuận – tôi và Mahômét. 

164

– Деревья, обдуваемы ветрами,

Вам нет покоя, как и мне, ночами.

– Мы там, где жизнь. Мы жизни учим тех,

Кто видит в ней безветрье для утех.

164

– Ơi cây bị gió làm cho nghiêng ngả

Bạn không yên như tôi vẫn hằng đêm.

– Chúng tôi luôn dạy đời cho những kẻ

Chỉ thấy trong đời lặng gió, trời êm. 

165 

Đừng cố gắng làm người đi trước nhất 

Thường những ai đi trước dễ ăn đòn. 

Cũng đừng gắng làm người đi sau chót 

Người đi sau bị gậy đánh vào chân. 

166

Người trên đường bước lặng yên, thanh thản 

Chẳng bận lòng vì sắc đẹp của em. 

Họ chẳng thấy gì dù cho mắt sáng 

Giá mà anh mượn được họ mắt nhìn.

THƠ BỐN CÂU - 141-150

141

Ремень отцовский в детстве очень страшен.

Бывало, спрячусь, в угол и забьюсь.

Я маленьким всегда боялся старших,

Теперь я больше молодых боюсь.

141

Hồi nhỏ tôi sợ dây da của bố 

Tôi thường trốn vào trong góc thật xa 

Hồi còn nhỏ tôi luôn sợ người già 

Còn bây giờ lũ trẻ con tôi sợ. 

142

Перед войной мой старший брат женился,

На свадьбе сапогами он гордился.

Все гости тоже ими восхищались…

Лишь сапоги от тех времен остались.

142

Anh trai tôi cưới vợ trước chiến tranh 

Anh tự hào khoe giày trong đám cưới 

Những người khách cũng tự hào giày mới 

Chỉ giày bây giờ còn lại với thời gian. 

143 

Альтернативы все, альтернативы.

Все надо выбирать да выбирать.

У Дагестана нет альтернативы:

Он мне отец, и колыбель, и мать.

143

Tất cả cử tri cần lựa chọn 

Tất cả bầu, tất cả chọn ra. 

Dagestan không có lựa chọn 

Người là nôi, là mẹ, là cha. 

144

Крестьянину про Кремль я рассказал,

Дворцы и залы — все я описал.

В тупик меня поставил мой земляк:

— А есть ли у тебя в Кремле кунак?

144

Tôi kể cho người nông dân về điện Kremlanh 

Những cung điện, những gian phòng tráng lệ. 

Ông hỏi tôi một câu khó vô cùng: 

- Ở đó có không người anh em kết nghĩa? 

145 

Сюда хаджи свои сердца несут,

Молитвами наполненный сосуд.

Я в Мекке был. Молитв не воссылал,

Твое лишь имя я пролепетал.

145

Kẻ hành hương mang đến đây con tim 

Những lời cầu nguyện chạy trong huyết quản. 

Khi ở Mecca anh không cầu nguyện 

Mà chỉ thì thầm mỗi cái tên em. 

146 

Что суждено, с тобою то и станет,

Уйдет былое, будущее грянет.

Но лишь любви большой и настоящей

Дано быть юной и непреходящей. 

146

Điều gì trời định sẽ đến với anh 

Quá khứ đi qua, tương lai sẽ đến 

Nhưng chỉ có tình yêu chân chính 

Được trời cho tuổi trẻ và vĩnh hằng. 

147 

Не просила подождать моя любовь,

Неожиданно пришла сама, как новь.

Песня тоже не просила: «Подожди!»

Родилась она сама в моей груди!

147

Tình yêu tôi không xin: “Chờ một chút!” 

Mà tình yêu tự đến rất bất ngờ. 

Bài ca cũng không khẩn khoản: “Hãy chờ!” 

Mà bài ca tự sinh trong lồng ngực! 

148 

После Сталина я никого не боялся –

Ни Хрущева Никиты, ни прочих из них.

И собою самим, как поэт, оставался,

И при этом не врал я, в отличье от них.

148

Sau Stalin tôi không còn sợ ai 

Không Khơ-rút-sốp, không những người như thế 

Tôi sống bằng chính bản thân mình, thi sĩ 

Khác người ta, tôi không dối điều này. 

149 

Послушать если матерей планеты,

Все дочери Джокондами бы были.

Хвалили если б всех подряд поэтов,

Мы Пушкина давно бы позабыли.

149

Nếu tất cả con gái của mẹ hành tinh 

Đều là những nàng Gioconda tuyệt mỹ. 

Nếu ta khen hết mọi nhà thi sĩ 

Thì từ lâu ta đã quên Puskin. 

150 

Был я как лань, что легка и стройна,

Стал я под старость похож на слона.

Сердце птенцом трепетало, бывало,

Буйволом в луже барахтаться стало.

150

Tôi đã từng như con chim Đama nhẹ nhàng 

Giờ tuổi già giống như con voi lê bước. 

Dù đôi khi con tim như chim non vẫn xốn xang 

Nhưng đã thành con trâu vẫy vùng trong vũng nước. 

THƠ BỐN CÂU - 131-140

131 

Что бы там ни кричали стоусто

О грядущем пути, все равно:

Поднимаюсь я в горы — там пусто.

А в ущелье спускаюсь — темно.

131

Dù người ta có gào thét trăm lần 

Về con đường tương lai thì tôi vẫn 

Đi lên núi – núi đồi toàn trống rỗng 

Rồi đi xuống khe – khe tối như bưng. 

132 

Я был из тех, кто камень добывал,

Чтобы чертогам светлым возноситься.

Но каменщик, который стены клал,

Построил не чертоги, а темницу.

132

Tôi trong số những người đi đào đá 

Cho người ta xây cung điện nguy nga 

Nhưng cung điện không xây, mà người thợ 

Đem đá của tôi đi xây nhà tù. 

133 

Бумаги чистый лист так жаждет слов,

Перо в руке, и я писать готов.

Но вспомнил вдруг о ней, о ней, о ней…

Молчанье стало песнею моей.

133

Trang giấy trắng đang khao khát những lời

Bút trong tay, tôi sẵn sàng để viết

Nhưng bỗng nhiên nhớ về em bất chợt

Im lặng trở thành bài hát của tôi. 

134 

Душа то в муках корчится, то пляшет,

То снег идет, то дождь идет на пашни.

Но пашня, если доброе зерно,

Вся золотою станет все равно.

134

Tâm hồn khi khổ đau, khi nhảy nhót 

Khi tuyết rơi, khi mưa xối trên đồng 

Nhưng cánh đồng nếu gặp mùa tươi tốt 

Thì đồng đất đi đâu cũng thành vàng. 

135 

По тюрьмам я ни разу не сидел,

В Кремле я рядом с сильными сидел,

Полжизни там напрасно просидел.

Напрасно жил, напрасно поседел…

135

Chốn ngục tù chưa một lần từng sống 

Mà chỉ từng ngồi trong điện Kremlanh 

Nửa cuộc đời ngồi đấy thật hoài công 

Tôi đã sống, đã ngồi rất phí uổng. 

136

Вопрос в анкете: был ли я судим?

Я каждый день и каждый миг судим.

За день вчерашний я судим сегодня.

А завтра ад настанет за сегодня.

136

Câu hỏi trong tờ khai: “Đã từng bị phán xét?” 

Tôi phán xét tôi từng phút từng giờ. 

Ngày hôm nay xét xử ngày hôm qua 

Còn ngày mai xét hôm nay địa ngục. 

137

Несу раздумий ношу на подъем,

Как мне достичь удастся перевала?

Ведь их, раздумий, больше с каждым днем,

А сил моих все меньше… вовсе мало.

137

Tôi mang theo ý nghĩ khi lên đèo 

Biết làm sao để đi lên tới đỉnh? 

Bởi ý nghĩ cứ mỗi ngày một nhiều 

Mà sức tôi… thì chỉ còn ít lắm. 

138 

Кто струны на пандуре рвет?

Глупцы.

Кто ссорится с женой и с горя пьет?

Глупцы.

С соседями кто мирно не живет?

Глупцы.

Тогда, спрошу я,

— где же мудрецы?

138

Ai làm đứt dây đàn? 

Người dại. 

Ai tranh cãi với vợ con? 

Người dại. 

Ai không hoà thuận với láng giềng? 

Người dại. 

Thì khi đó tôi hỏi: 

-Thế ở đâu hết rồi người khôn? 

139 

Уходит вождь, приходит новый вождь,

Законы, заседанья, словопренья…

Земле нужны крестьяне, солнце, дождь,

А не нужны бумажные решенья.

139

Quan cũ đi, đến thay quan mới 

Lại họp hành, luật lệ mới không thôi… 

Mặt đất cần nông dân, mưa và mặt trời 

Chứ không phải nghị quyết trên trang giấy. 

140 

Я в жизни столько выслушал речей,

Зевоту подавляя для приличья,

А в это время где-то пел ручей,

И где-то раздавалось пенье птичье.

140

Tôi trong đời nghe nhiều bài phát biểu 

Cơn ngáp dài đành phải lấy tay bưng 

Trong khi đó dòng suối hát trong rừng 

Và tiếng chim vang lên rất dễ chịu.